دانلود مقاله در مورد كودتاي 28 مرداد 50 ص

دسته بندي : مقاله » مقالات فارسی مختلف
لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
دسته بندی : وورد
نوع فایل :  word (..doc) ( قابل ويرايش و آماده پرينت )
تعداد صفحه : 61 صفحه

 قسمتی از متن word (..doc) : 
 

1
‏كودتاي 28 مرداد ‏ ‏ صفحه:
‏نهضت‏ ‏اصلاحي‏ ‏دكترمصدق
‏و‏ ‏كودتاي‏ 28 ‏مرداد‏ 1332 ‏ـ‏ ‏تاريكخانة‏ ‏اشباح‏ ‏و‏ ‏اسناد
‏فريد‏ ‏مرجايي
‏ملُــكِ‏ ‏مـا‏ ‏را‏ ‏خوردني‏ ‏فهميــده‏ ‏است‏ ‏بـر‏ ‏سـر‏ ‏مـا‏ ‏شيـــره‏‌‏ها‏ ‏ماليــده‏ ‏است
‏او‏ ‏گمان‏ ‏دارد‏ ‏كه‏ ‏ايران‏ ‏خوردني‏ ‏است‏ ‏همچو‏ ‏شيره‏ ‏سرزميني‏ ‏خوردني‏‌‏ست
‏بـا‏ ‏وثــوق‏‌‏الــدولــه‏ ‏بســـت‏ ‏اول‏ ‏قــرار‏ ‏ديــد‏ ‏از‏ ‏آن‏ ‏حاصــلي‏ ‏نـامـد‏ ‏بكــار
‏چون‏ ‏كه‏ ‏او‏ ‏مـأيوس‏ ‏گرديد‏ ‏از‏ ‏وثـوق‏ ‏كـودتايي‏ ‏كرد‏ ‏و‏ ‏ايـران‏ ‏شد‏ ‏شلــوغ
‏ميرزاده‏ ‏عشقي‏ ‏شاعر‏ ‏و‏ ‏روزنامه‏‌‏نگار‏ ‏مبارز،‏ ‏از‏ ‏شعر‏ "‏جمهوري‏ ‏سوار‏" ‏در‏ ‏مورد‏ ‏دولت‏ ‏استعماري‏ ‏انگليس‏ ‏در‏ ‏روزنامه‏ "‏قرن‏ ‏بيستم".
"‏حقيقت‏ ‏را‏ ‏بايد‏ ‏گفت‏" ‏شيخ‏ ‏محمد‏ ‏خياباني‏, ‏صاحب‏ ‏روزنامه‏ "‏تجدد".
‏اشاره‏: ‏هر‏ ‏بار‏ ‏كه‏ ‏فرصت‏ ‏تاريخي‏ ‏دست‏ ‏مي‏‌‏دهد‏ ‏و‏ ‏مقداري‏ ‏اسناد‏ ‏و‏ ‏مداركي‏ ‏از‏ ‏منابع‏ ‏و‏ ‏آرشيوهاي‏ ‏مختلف‏ ‏استخراج‏ ‏مي‏‌‏شود،‏ ‏درك‏ ‏تاريخي‏ ‏ما‏ ‏را‏ ‏از‏ ‏وقايع‏ ‏كودتاي‏ 1332 ‏روشن‏‌‏تر‏ ‏مي‏‌‏نمايد‏. ‏با‏ ‏آن‏‌‏كه‏ ‏سازمان‏ ‏اطلاعاتي‏ ‏سيا‏ ‏از‏ ‏در‏ ‏اختيارگذاشتن‏ ‏كليه‏ ‏مدارك‏ ‏كودتا‏ ‏در‏ ‏آرشيو‏ ‏خود‏ ‏بعد‏ ‏از‏ ‏پنجاه‏ ‏سال‏ ‏به‏ ‏بهانه‏ "‏امينت‏ ‏ملي‏" ‏ممانعت‏ ‏مي‏‌‏ورزد،‏(1) ‏اطلاعات‏ ‏جديدي‏ ‏از‏ ‏منابع‏ ‏مختلفي‏ ‏در‏ ‏مورد‏ ‏جزييات‏ ‏سرنگوني‏ ‏دولت‏ ‏قانوني‏ ‏و‏ ‏ضداستعماري‏ ‏دكترمحمدمصدق‏ ‏بدست‏ ‏آمده‏ ‏كه‏ ‏در‏ ‏پرتو‏ ‏اين‏ ‏اطلاعات،‏ ‏نتايج‏ ‏سياسي‏ ‏ـ‏ ‏تاريخي‏ ‏تازه‏‌‏اي‏ ‏گرفته‏ ‏مي‏‌‏شود‏. ‏در‏ ‏ضمن‏ ‏در‏ ‏حال‏ ‏حاضر‏ ‏مركز‏ ‏پژوهشي‏ ‏غيرانتفاعي‏ "‏آرشيو‏ ‏ملي‏ ‏امنيتي" National Security Archive ‏وابسته‏ ‏به‏ ‏دانشگاه‏ ‏جرج‏ ‏واشنگتن‏ ‏امريكا،‏ ‏با‏ ‏استناد‏ ‏به‏ ‏قانون‏ ‏شفافيت‏ ‏سياسي‏ ‏براي‏ ‏به‏‌‏دست‏ ‏آوردن‏ ‏كليه‏ ‏اين‏ ‏مدارك،‏ ‏عليه‏ ‏سازمان‏ ‏سيا‏ ‏به‏ ‏دادگاه‏ ‏شكايت‏ ‏نموده‏ ‏است.
‏متأسفانه‏ ‏شالودة‏ ‏فكري‏ ‏بعضي‏ ‏تحقيقات‏ ‏ساده‏‌‏انديش‏ ‏و‏ ‏غيرتاريخي‏ ‏از‏ ‏وقايع‏ ‏نهضت‏‌‏ ‏ملي‏‌‏شدن‏ ‏صنعت‏ ‏نفت،‏ ‏تا‏ ‏حدودي‏ ‏سقوط‏ ‏دولت‏ ‏ملي‏ ‏دكترمحمد‏ ‏مصدق‏ ‏را‏ ‏مولود‏ ‏كمبود‏ ‏قاطعيت‏ ‏آن‏ ‏دولت‏ ‏و‏ "‏اشرافي‏ ‏بودن‏" ‏وي‏ ‏عنوان‏ ‏كرده،‏ ‏و‏ ‏توجه‏ ‏كافي‏ ‏به‏ ‏كنش‏‌‏ها‏ ‏و‏ ‏هنجارهاي‏ ‏سياسي‏ ‏ـ‏ ‏اقتصادي‏ ‏درون‏‌‏زا‏ ‏و‏ ‏برون‏‌‏زا،‏ ‏و‏ ‏پايگاه‏‌‏هاي‏ ‏مربوطه‏ ‏عنايت‏ ‏نمي‏‌‏كنند‏.(2) ‏گزارش‏‌‏هاي‏ ‏معدودي‏ ‏از‏ ‏تحليلگران‏ ‏خارجي‏ ‏و‏ ‏ايراني‏ ‏اتفاقات‏ 28 ‏مرداد‏ 32 ‏را‏ ‏خودجوش‏ ‏و‏ ‏قيام‏ ‏درون‏‌‏زا‏ ‏معرفي‏ ‏كرده،‏ ‏بعضي‏ ‏چهره‏‌‏هاي‏
2
‏كودتاي 28 مرداد ‏ ‏ صفحه:
‏سياسي‏ ‏حتي‏ ‏واژة‏ ‏كودتا‏ ‏را‏ ‏توصيف‏ ‏مناسبي‏ ‏براي‏ ‏وقايع‏ ‏روز‏ 28 ‏مرداد‏ ‏نمي‏‌‏دانند‏. ‏اردشير‏ ‏زاهدي‏ ‏در‏ ‏نامه‏‌‏اي‏ ‏به‏ ‏روزنامة‏ ‏نيويورك‏ ‏تايمز‏ (22 ‏ماه‏ ‏مي‏ 2000) ‏مدعي‏ ‏شده‏ ‏است‏ ‏كه‏ ‏چون‏ ‏قانون‏ ‌‏اساسي‏ ‏تغيير‏ ‏نكرد،‏ ‏پس‏ ‏اتفاقات‏ ‏آن‏ ‏روز،‏ ‏كودتا‏ ‏محسوب‏ ‏نمي‏‌‏شود‏. ‏شخصيت‏ ‏حقوقي‏ ‏ديگري‏ ‏در‏ ‏ميزگرد‏ ‏صدا‏ ‏وسيما‏ ‏اعلان‏ ‏كرد‏ ‏كه‏ "‏اصلاً‏ ‏كودتايي‏ ‏صورت‏ ‏نگرفت‏" ‏،‏"‏تغيير‏ ‏و‏ ‏تحول‏ ‏و‏ ‏جابه‏‌‏جايي‏ ‏قدرت‏" ‏بوده‏ ‏است،‏ ‏نه‏ ‏كودتا‏!(3)‏
‏همواره‏ ‏بين‏ ‏ناظرين‏ ‏و‏ ‏فعالين،‏ ‏اين‏ ‏يقين‏ ‏وجود‏ ‏داشت‏ ‏كه‏ ‏جريانات‏ ‏مشكوكي‏ ‏كه‏ ‏نمي‏‌‌‌‌‏خواستند‏ ‏مسير‏ ‏اصلاح‏‌‏طلبي‏ ‏مصدق‏ ‏سامان‏ ‏پيدا‏ ‏كند،‏ ‏در‏ ‏تماس‏ ‏مستقيم‏ ‏با‏ ‏خارج‏ ‏بوده‏‌‏اند‏. ‏ولي‏ ‏تا‏ ‏به‏ ‏حال‏ ‏شواهد‏ ‏و‏ ‏قرايني‏ ‏وجود‏ ‏نداشت‏. ‏اكنون‏ ‏اين‏ ‏شواهد‏ ‏به‏‌‏صورت‏ ‏مستند‏ ‏وجود‏ ‏دارند‏ ‏كه‏ ‏عواملي‏ ‏با‏ ‏پخش‏ ‏دشنام‏ ‏و‏ ‏بدگويي‏ ‏و‏ ‏با‏ ‏تحريكات‏ ‏مستقيم‏ ‏بيگانه‏ ‏بين‏ ‏روحانيون‏ ‏و‏ ‏دكترمصدق‏ ‏شانتاژ‏ ‏كرده‏ ‏و‏ ‏اختلاف‏ ‏مي‏‌‏انداختند.
‏قبل‏ ‏از‏ ‏كودتا‏ (‏زمينه)
‏تاريخ‏ ‏جامع‏ ‏مبارزات‏ ‏نهضت‏ ‏ملي‏‌‏شدن‏ ‏صنعت‏ ‏نفت‏ ‏از‏ ‏حوصلة‏ ‏اين‏ ‏نوشتار‏ ‏خارج‏ ‏است‏. ‏اين‏ ‏مقاله‏ ‏بيشتر‏ ‏به‏ ‏وقايع‏ ‏روز‏ 28 ‏مرداد‏ ‏و‏ ‏فرآيند‏ ‏جهاني‏ ‏تكيه‏ ‏و‏ ‏توجه‏ ‏دارد‏. ‏ولي‏ ‏براي‏ ‏نشاندن‏ ‏بحث‏ ‏در‏ ‏چارچوب‏ ‏تاريخي‏ ‏براي‏ ‏نسل‏ ‏كنوني،‏‌‏ ‏مقدمه‏‌‏اي‏ ‏هرچند‏ ‏خلاصه‏ ‏لازم‏ ‏به‏ ‏نظر‏ ‏مي‏‌‏رسد‏. ‏پس‏ ‏از‏ ‏كسب‏ ‏سمت‏ ‏نخست‏‌‏وزيري،‏ ‏اولين‏ ‏بخشنامه‏ ‏صادر‏ ‏شده‏ ‏از‏ ‏دكتر‏ ‏مصدق‏ ‏به‏ ‏شهرباني‏ (‏با‏ ‏رونوشت‏ ‏به‏ ‏دادگستري‏)‏،‏ ‏تأكيد‏ ‏به‏ ‏آزادي‏ ‏بيان‏ ‏داشت،‏ ‏و‏ ‏اين‏‌‏كه‏ ‏مطبوعات‏ ‏به‏ ‏خاطر‏ ‏هرگونه‏ ‏انتقاد‏ ‏يا‏ ‏دشنام‏ ‏به‏ ‏مقام‏ ‏رئيس‏ ‏دولت‏ ‏به‏ ‌‏هيچ‏‌‏وجه‏ ‏تحت‏ ‏تعقيب‏ ‏قرار‏ ‏نگيرند‏. ‏در‏ ‏آن‏ ‏دوره‏ ‏سانسور‏ ‏مطبوعات‏ ‏در‏ ‏قلمرو‏ ‏كار‏ ‏شهرباني‏ ‏بود‏ ‏و‏ ‏مسئوليت‏ ‏آن‏ ‏با‏ ‏شخصي‏ ‏به‏‌‏نام‏ "‏محرم‏ ‏علي‏‌‏خان‏" ‏بود‏ ‏كه‏ ‏به‏‌‏وسيلة‏ ‏دكترمصدق‏ ‏بركنار‏ ‏شد‏. ‏دولت‏ ‏دكترمصدق‏ ‏با‏ ‏وجود‏ ‏كشمكش‏ ‏با‏ ‏توطئه‏‌‏هاي‏ ‏استعمار‏ ‏و‏ ‏كارشكني‏‌‏هاي‏ ‏هواداران‏ ‏دربار،‏ ‏با‏ ‏برخورداري‏ ‏از‏ ‏حمايت‏ ‏آيت‏‌‏الله‏ ‏كاشاني،‏ ‏لايحة‏ ‏قانون‏ ‏صنعت‏ ‏ملي‏‌‏شدن‏ ‏نفت‏ ‏را‏ ‏از‏ ‏مجلس‏ ‏گذراندند‏ ‏و‏ ‏در‏ ‏رودررويي‏ ‏با‏ ‏انگليس‏ ‏در‏ ‏دادگاه‏ ‏لاهه‏ ‏پيروز‏ ‏برآمد‏. ‏به‏ ‏علاوه‏ ‏در‏ ‏عمر‏ ‏كوتاه‏ ‏دولت‏ ‏او‏ ‏تعدادي‏ ‏قوانين‏ ‏اصلاحي،‏ ‏منجمله‏ ‏لايحة‏ ‏قانون‏ ‏كار‏ ‏و‏ ‏بيمه‏‌‏هاي‏ ‏اجتماعي‏ ‏تصويب‏ ‏شد‏. ‏ولي‏ ‏لايحة‏ ‏قانون‏ ‏بيست‏ ‏درصد‏ ‏افزايش‏ ‏بهرة‏ ‏زارعين،‏ ‏به‏‌‏خصوص‏ ‏نيروهاي‏ ‏اجتماعي‏ ‏را‏ ‏به‏ ‏چالش‏ ‏مي‏‌‏طلبيد‏. ‏قانون‏ ‏مذكور‏ ‏سهم‏ ‏رعايا‏ ‏را‏ ‏ده‏‌‏درصد‏ ‏بالا‏ ‏برده‏ ‏و‏ ‏ده‏‌‏درصد‏ ‏باقي،‏‌‏ ‏باز‏ ‏از‏ ‏بهرة‏ ‏مالكين‏ ‏به‏ ‏عمران‏ ‏و‏ ‏آبادي‏ ‏روستاها‏ ‏و‏ ‏مناطق‏ ‏اختصاص‏ ‏مي‏‌‏داد‏. ‏اين‏ ‏رفرم‏ ‏اجتماعي،‏ ‏به‏ ‏بار‏ ‏سياسي‏ ‏ـ‏ ‏اقتصادي‏ ‏جريانات‏ ‏اضافه‏ ‏كرده‏ ‏و‏ ‏با‏ ‏تقليل‏‌‏دادن‏ ‏بهرة‏ ‏مالكين،‏ ‏طبيعتاً‏ ‏فئودال‏‌‏ها‏ ‏را‏ ‏به‏ ‏مرزبندي‏ ‏سياسي‏ ‏تشويق‏ ‏مي‏‌‏نمود‏. ‏بايد‏ ‏در‏ ‏مدنظر‏ ‏داشت‏ ‏كه‏ ‏مصدق‏ ‏همچون‏ ‏اصلاح‏‌‏گران‏ ‏ديگر‏ ‏چون‏ ‏قائم‏ ‏مقام‏ ‏و‏ ‏اميركبير
3
‏كودتاي 28 مرداد ‏ ‏ صفحه:
‏ ‏داراي‏ ‏دشمنان‏ ‏خارجي‏ ‏و‏ ‏دشمنان‏ ‏داخلي‏ ‏بود‏. ‏خاطرنشان‏ ‏مي‏‌‏شود‏ ‏كه‏ ‏در‏ ‏آن‏ ‏مقطع‏ ‏تاريخي،‏ ‏دربار‏ ‏همواره‏ ‏به‏‌‏وسيلة‏ ‏امكانات‏ ‏ارتش‏ ‏در‏ ‏انتخابات‏ ‏مجلس‏ ‏كشور‏ ‏دخالت‏ ‏مي‏‌‏نمود‏. ‏براي‏ ‏نهادينه‏‌‏كردن‏ ‏انتخابات‏ ‏سالم،‏ ‏دولت‏ ‏دكترمصدق‏ ‏اصلاح‏ ‏قانون‏ ‏انتخابات‏ ‏مجلس‏ ‏را‏ ‏در‏ ‏دستور‏ ‏كار‏ ‏خود‏ ‏قرار‏ ‏داده‏ ‏بود‏. ‏ولي‏ ‏فراكسيون‏ ‏اقليت‏ ‏به‏ ‏رهبري‏ ‏جمال‏ ‏امامي‏ ‏و‏ ‏ميراشرافي‏ ‏در‏ ‏دورة‏ ‏هفدهم‏ ‏با‏ ‏يك‏ ‏هماهنگي‏ ‏سياسي‏ ‏با‏ ‏اغتشاشات‏ ‏و‏ ‏مانورهاي‏ ‏كارشكني،‏ ‏موانع‏ ‏ايجاد‏ ‏كرده‏ ‏و‏ ‏از‏ ‏پيشرفت‏ ‏كار‏ ‏دولت‏ ‏جلوگيري‏ ‏مي‏‌‏كردند‏. ‏همان‏‌‏طور‏ ‏كه‏ ‏ذيلاً‏ ‏ملاحظه‏ ‏خواهيم‏ ‏كرد‏ ‏و‏ ‏از‏ ‏مدارك‏ ‏محرمانة‏ ‏سازمان‏ ‏سيا‏ ‏هويداست،‏ ‏انگليس‏ ‏و‏ ‏امريكا‏ ‏بودجة‏ ‏مخصوصي‏ ‏براي‏ ‏تقويت‏ ‏نمايندگان‏ ‏مخالف‏ ‏در‏ ‏نظر‏ ‏گرفته‏ ‏بودند‏. ‏مخالفين‏ ‏با‏ ‏ربودن‏ ‏و‏ ‏ترور‏ ‏سرتيپ‏ ‏افشارطوس‏ ‏رئيس‏ ‏كل‏ ‏شهرباني‏ ‏كشور‏ ‏درصدد‏ ‏سقوط‏ ‏دولت‏ ‏برآمدند‏. ‏با‏ ‏آن‏‌‏كه‏ ‏مظفر‏ ‏بقايي‏ ‏كه‏ ‏با‏ ‏دكترمصدق‏ ‏تا‏ ‏تيرماه‏ 31 ‏همكاري‏ ‏داشت،‏ ‏در‏ ‏اين‏ ‏حادثه‏ ‏دست‏ ‏داشت،‏ ‏نمايندگان‏ ‏مخالف‏ ‏از‏ ‏تعقيب‏ ‏و‏ ‏دستگيري‏ ‏مشاراليه‏ ‏به‏‌‏عناوين‏ ‏مختلف‏ ‏جلوگيري‏ ‏كردند‏.(4)
‏براي‏ ‏جلوگيري‏ ‏از‏ ‏به‏ ‏بن‏‌‏بست‏ ‏كشيدن‏ ‏مجلس‏ ‏و‏ ‏تعطيلي‏ ‏كار‏ ‏دولت،‏ ‏يك‏ ‏هيئت‏ ‏هشت‏‌‏نفره‏ ‏مركب‏ ‏از‏ ‏نمايندگان‏ ‏بي‏‌‏طرف‏ ‏تشكيل‏ ‏مي‏‌‏شود‏ ‏كه‏ ‏به‏ ‏اختلافات‏ ‏رسيدگي،‏ ‏و‏ ‏راه‏‌‏گشايي‏ ‏نمايد‏. ‏گزارش‏ ‏آن‏ ‏هيئت‏ ‏به‏ ‏حمايت‏ ‏از‏ ‏دولت‏ ‏دكترمصدق،‏ ‏به‏ ‏وي‏ ‏حق‏ ‏و‏ ‏اختياراتي‏ ‏براي‏ ‏ادارة‏ ‏كشور‏ ‏ارائه‏ ‏مي‏‌‏كند.
‏طراح‏ ‏اصلي‏ ‏پروژة‏ ‏آژاكس،‏ ‏يكي‏ ‏از‏ ‏تحليل‏‌‏گران‏ ‏سرويس‏ ‏اطلاعاتي‏ ‏سيا‏ ‏وابسته‏ ‏به‏ ‏دانشگاه‏ ‏پرينستن‏ ‏امريكا،‏ ‏شخصي‏ ‏بود‏ ‏به‏‌‏نام‏ ‏دكتر‏ ‏دونالد‏ ‏ويلبر Dr.Donald Wilber . ‏وي‏ ‏در‏ ‏ماه‏ ‏مارس‏ 1954 ‏يعني‏ ‏چهارماه‏ ‏بعد‏ ‏از‏ ‏كودتاي‏ 32‏،‏ ‏گزارشي‏ ‏براي‏ ‏قسمت‏ ‏آرشيو‏ ‏تاريخي‏ ‏سيا‏ (‏عمليات‏ ‏سري‏ ‏گزارش‏ 280) ‏تهيه‏ ‏مي‏‌‏نمايد‏ ‏و‏ ‏در‏ ‏مقدمة‏ ‏گزارش‏ ‏اهميت‏ ‏درس‏‌‏هاي‏ ‏تجربة‏ ‏كودتاي‏ ‏ايران‏ ‏را‏ ‏براي‏ ‏پروژه‏‌‏هاي‏ ‏آينده‏ ‏متذكر‏ ‏مي‏‌‏شود‏. ‏در‏ ‏آوريل‏ 2000 ‏روزنامة‏ ‏معتبر‏ ‏نيويورك‏ ‏تايمز‏ ‏مدعي‏ ‏شد‏ ‏كه‏ ‏يكي‏ ‏از‏ ‏مقامات‏ ‏سابق‏ ‏سيا‏ ‏گزارش‏ ‏دونالد‏ ‏ويلبر‏ ‏را‏ ‏به‏‌‏منظور‏ ‏انتشار،‏ ‏در‏ ‏اختيار‏ ‏آنها‏ ‏قرار‏ ‏داده‏ ‏است‏. ‏نيويورك‏ ‏تايمز‏ ‏در‏ ‏دو‏ ‏مرحله،‏ ‏آوريل‏ ‏و‏ ‏ژوئن‏ 2000‏،‏ ‏با‏ ‏حذف‏ ‏قسمت‏‌‏هايي‏ ‏آنها‏ ‏را‏ ‏به‏ ‏چاپ‏ ‏مي‏‌‏رساند‏.(5)
‏تاريخ‏ ‏محرمانة‏ ‏كودتا‏ ‏به‏ ‏روايت‏ ‏دونالد‏ ‏ويلبر‏ ‏چندين‏ ‏نكتة‏ ‏برجسته‏ ‏داشت‏ ‏كه‏ ‏در‏ ‏سال‏ ‏گذشته‏ ‏توجه‏ ‏ناظرين‏ ‏را‏ ‏به‏ ‏خود‏ ‏جلب‏ ‏كرده‏ ‏است:
‏ـ‏ ‏نزديكي‏ ‏و‏ ‏عمق‏ ‏همكاري‏ ‏دولت‏‌‏هاي‏ ‏انگليس‏ ‏و‏ ‏امريكا‏ ‏و‏ ‏سيستم‏‌‏هاي‏ ‏اطلاعاتي‏ ‏آنها‏ ‏را‏ ‏براي‏ ‏پروژة‏ ‏آژاكس‏ ‏منعكس‏ ‏مي‏‌‏سازد.
‏ـ‏ ‏در‏ ‏نوامبر‏ 1‏952‏،‏ ‏حتي‏ ‏زماني‏‌‏كه‏ ‏امريكا‏ ‏مذاكرات‏ ‏نفت‏ ‏را‏ ‏با‏ ‏ايران‏ ‏ادامه‏ ‏مي‏‌‏دهد،‏ ‏درحقيقت‏ ‏در‏ ‏پشت‏ ‏پرده‏ ‏با‏ ‏بريتانيا‏ ‏در‏ ‏حال‏ ‏تداركات‏ ‏كودتا‏ ‏بودند.
4
‏كودتاي 28 مرداد ‏ ‏ صفحه:
‏ـ‏ ‏پروژة‏ ‏بحران‏‌‏سازي‏ ‏آژاكس‏ ‏براي‏ ‏بركناري‏ ‏دولت‏ ‏دكترمصدق‏ ‏داراي‏ ‏برنامه‏‌‏ها‏ ‏و‏ ‏سطوح‏ ‏مختلفي‏ ‏بود‏ ‏كه‏ ‏در‏ ‏انتها‏ ‏به‏ ‏كودتا‏ ‏ختم‏ ‏شد‏. ‏به‏‌‏عنوان‏ ‏مثال:
‏ـ‏ ‏رشوه‏ ‏و‏ ‏استخدام‏ ‏خبرنگاران‏ ‏مطبوعات‏ ‏ايراني‏ ‏در‏ ‏يك‏ ‏شبكة‏ ‏مخفي‏ ‏به‏‌‏نام‏ ‏بدمن Bedman ‏براي‏ ‏تبليغات‏ ‏سياسي‏ ‏و‏ ‏جنگ‏ ‏رواني‏ ‏عليه‏ ‏دولت‏ ‏مصدق‏. ‏شبكة‏ ‏سري‏ ‏بدمن‏ ‏به‏ ‏همت‏ ‏دو‏ ‏جاسوس‏ ‏اصلي‏ ‏به‏ ‏نام‏‌‏هاي‏ ‏مستعار‏ "‏نرن‏" ‏و‏ "‏سيلي‏" (‏علي‏ ‏جلالي‏ ‏و‏ ‏فاروق‏ ‏كيواني‏) ‏فعال‏ ‏بود‏. ‏در‏ ‏اين‏ ‏گزارش،‏ ‏حيطة‏ ‏كار‏ ‏بدمن‏ ‏اين‏‌‏گونه‏ ‏تشريح‏ ‏شده‏: ‏انتشار‏ ‏اعلاميه‏ ‏و‏ ‏جزوات‏ ‏آماده،‏ ‏درج‏ ‏مقالات‏ ‏و‏ ‏كاريكاتور،‏(6) ‏تربيت‏ ‏جاسوس‏ ‏براي‏ ‏نفوذ‏ ‏در‏ ‏احزاب‏ ‏سياسي،‏ ‏ايجاد‏ ‏باندهاي‏ ‏اوباش،‏ ‏اعمال‏ ‏تحريك‏‌‏كننده‏ ‏چون‏ ‏حمله‏ ‏به‏ ‏مساجد‏ (‏گازيوزوسكي،‏ ‏مارك،‏ ‏ص‏ 269)(7)
‏ـ‏ ‏ايجاد‏ ‏تفرقه‏ ‏بين‏ ‏مصدق‏ ‏و‏ ‏روحانيون‏ (‏گزارش‏ ‏ويلبر‏: ‏صفحات‏ 32 ‏و‏ 20‏،‏ ‏ضميمة‏ ‏الف‏ ‏صفحة‏ 7‏،‏ ‏ضميمة‏‌‏ب‏ ‏صفحات‏ 23 ‏و‏ 24)
‏ـ‏ ‏مقدار‏ 150000 ‏دلار‏ ‏براي‏ ‏اين‏‌‏گونه‏ ‏اقدامات‏ ‏اختصاص‏ ‏يافته‏ ‏بود‏ (‏ضميمة‏ ‏ب‏ ‏صفحة‏ 15)
‏ـ‏ ‏عمليات‏ ‏صحنه‏‌‏سازي‏ ‏چون‏ ‏كارگزاري‏ ‏بمب‏ ‏در‏ ‏منزل‏ ‏يك‏ ‏روحاني‏ (‏گزارش‏ ‏اسم‏ ‏نمي‏‌‏برد‏) ‏براي‏ ‏ايجاد‏ ‏بحران‏. ‏جوّ‏ ‏تشنّج‏ ‏و‏ ‏بي‏‌‏اعتباركردن‏ ‏ملّيون،‏ ‏ايجاد‏ ‏توهّم‏ ‏خطر‏ ‏حزب‏‌‏توده‏ (‏گزارش‏ ‏ويلبر‏: ‏صفحات‏ 37‏،‏ ‏ضميمة‏ ‏ب‏ ‏صفحات‏ 24 ‏و‏ 22). ‏البته‏ ‏مشابه‏ ‏همان‏ ‏را‏ ‏گازويوزوسكي‏ ‏قبلاً‏ ‏در‏ ‏مقالة‏ ‏تحقيقي‏‌‏اش‏ ‏آن‏ ‏نكته‏ ‏را‏ ‏در‏ ‏قلمرو‏ ‏اهداف‏ ‏شبكه‏ ‏بدمن‏ ‏عنوان‏ ‏كرده‏ ‏بود‏ ‏كه‏ ‏اين‏ ‏عوامل‏ ‏براي‏ ‏تشديد‏ ‏سوءظن‏ ‏و‏ ‏به‏‌‏خصوص‏ ‏ايجاد‏ ‏دلرنجي‏ ‏و‏ ‏كدورت‏ ‏بين‏ ‏مرحوم‏ ‏آيت‏‌‏الله‏ ‏كاشاني‏ ‏و‏ ‏مصدق‏ ‏از‏ ‏تبليغات‏ ‏مذموم‏ ‏استفاده‏ ‏مي‏‌‏كردند‏. (‏گازويوزوسكي،‏ ‏ص‏ 269). ‏گازويوزوسكي‏ ‏مي‏‌‏نويسند‏ ‏كه‏ ‏براي‏ ‏آن‏ ‏پژوهش‏ ‏تحقيقي،‏ ‏با‏ ‏هفت‏ ‏مأمور‏ ‏و‏ ‏تحليلگر‏ ‏سيا‏ ‏كه‏ ‏در‏ ‏آن‏ ‏زمان‏ ‏فعال‏ ‏بودند‏ ‏مصاحبه‏ ‏به‏‌‏عمل‏ ‏آورده‏ ‏است‏.( ‏گازويوزوسكي،‏ ‏پاورقي‏ 42‏،‏ ‏ص‏ 283). ‏از‏ ‏منابع‏ ‏و‏ ‏مآخذش‏ ‏پيداست‏ ‏كه‏ ‏تعداد‏ ‏زيادي‏ ‏مدارك‏ ‏محرمانه‏ ‏وزارتخارجه‏ ‏و‏ ‏سفارت‏ ‏بريتانيا‏ ‏در‏ ‏ايران‏ ‏را‏ ‏بررسي‏ ‏نموده‏ ‏است‏. ‏گزارش‏ ‏دونالد‏ ‏ويلبر‏ ‏در‏ ‏تأييد‏ ‏اطلاعات‏ ‏سابق‏ ‏گازويوزوسكي،‏ ‏نور‏ ‏بيشتري‏ ‏بر‏ ‏مسيله‏ ‏تشنجات‏ ‏در‏ ‏مجلس‏ ‏و‏ ‏كارشكني‏ ‏فراكسيون‏ ‏مخالف‏ ‏مي‏‌‏تابد‏. ‏در‏ ‏بيست‏ ‏ماه‏ ‏مي‏ 1953 ‏به‏ ‏شعبة‏ ‏سيا‏ ‏در‏ ‏تهران‏ ‏اجازه‏ ‏داده‏ ‏مي‏‌‏شود‏ ‏تا‏ ‏به‏‌‏منظور‏ ‏پرداخت‏ ‏رشوه‏ ‏و‏ ‏خريدن‏ ‏بعضي‏ ‏نمايندگان‏ ‏مجلس،‏ ‏هفته‏‌‏اي‏ ‏يازده‏ ‏هزار‏ ‏دلار‏ ‏بودجه‏ ‏كنار‏ ‏بگذارد‏ (‏گزارش‏ ‏ويلبر،‏ ‏ص‏ 18 ‏و‏ 19). ‏در‏ ‏رابطه‏ ‏با‏ ‏آشفته‏‌‏كردن‏ ‏برنامة‏ ‏دولت‏ ‏و‏ ‏مجلس،‏ ‏معاون‏ ‏وزير‏ ‏امورخارجه‏ ‏انگليس‏ ‏در‏ ‏ملاقات‏ ‏با‏ ‏شاه‏ ‏متذكر‏ ‏مي‏‌‏شود‏ ‏كه‏ "‏براي‏ ‏كنارگذاشتن‏ ‏مصدق‏ ‏برنامه‏‌‏هاي‏ ‏غيرمستقيم‏ ‏و‏ ‏پشت‏ ‏پرده‏ ‏لازم‏ ‏است‏" ‏و‏ "‏در‏ ‏مجلس‏ ‏پيشرفت‏‌‏هايي‏ ‏حاصل‏ ‏شده‏ ‏است‏."(8)